logo Sierpc online

Newsy | Ogłoszenia | Forum Dyskusyjne | Księga pozdrowień | Hyde Park Zaloguj się | Rejestracja

Co proponujemy:
O mieście
Historia
Kultura
Zabytki
Informator
Sport
Sierpeckie linki
Galeria zdjęć
Archiwum
Strona główna




Jeśli masz jakieś pytania, propozycje, sugestie odnośnie historycznych stron "Sierpc online" napisz do nas!
Tytuł
poprzednia strona
GWARDIA LUDOWA/ARMIA LUDOWA

Jesienią 1942 r. powołano dowództwo powiatowe, podlegające Okręgowi Płockiemu, kierowane przez Feliksa Sołdka. w skład dowództwa wchodzili także: Lucjan Markowski ps. "Czołg" oraz Herman Joński ps. "Biegas".
Władze GL dążyły do osiągnięcia spektakularnych zwycięstw, dlatego też przystąpiły do rozbudowy grup dywersyjno-bojowych, w tym celu na teren powiatu sierpeckiego przybył z Płocka działacz PPR-Jerzy Załęski.

W gminie Gójsk od wiosny 1943 r. działała grupa Włodzimierza Ziemieckiego ps. "Żelazny". Oddział "Żelaznego" na przełomie III/IV 1943 r. dwukrotnie wykoleił pociąg na trasie Rypin - Sierpc. Za drugim razem rozkręcono tory w Szczutowie, w wyniku czego wykoleiło się kilka wagonów z ziemniakami, które następnie musiała zbierać okoliczna ludność. Przez wiele lat w okresie PRL podawano nieprawdziwą informację, iż pociąg ten przewoził broń. W sumie jedynym efektem tej akcji było wywiezienie przez Niemców 30 osób do obozu w Stuthoffie. W XI 1943 r. grupa ta przerwała łączność telefoniczną na linii Sierpc-Lipno.
Inną grupą był działający w okresie XI 1943r.-II 1944 r. oddział dowodzony przez Wacława Rumińskiego ps. "Wacek". Należał do niej także radziecki oficer, który zbiegł z obozu jenieckiego-Michał Titow. Przeprowadzili prawdopodobnie 18 akcji zbrojnych, działając również na terenie powiatu rypińskiego. 3 XII 1943 r. zginął Rumiński, zaś grupa została rozbita w wyniku aresztowań.
Funkcjonowała także grupa zwana "Centralną". Dowodzona była przez Feliksa Sołdka ps. "Skiba", jednakże poszczególnymi akcjami, poza Sołdkiem dowodzili także: Jan Załęski i Lucjan Markowski ps. "Czołg". W VIII i XII 1943 grupa ta spowodowała wykolejenie pociągów na trasie Sierpc-Płock. 31 XII 1943 r. Załęski wpadł w zasadzkę i nie chcąc dostać się w ręce niemieckie, popełnił samobójstwo.

Grupy GL atakowały także kilkakrotnie majątki niemieckich kolonistów, rozbrajając ich i paląc magazyny zbożowe. 15/16 VIII 1943 r. podpalono stogi siana na polach administrowanych przez władze okupacyjne.
Można jednak stwierdzić, iż grupy te wyolbrzymiały skutki przeprowadzonych akcji, bądź wręcz podawały nieprawdę. Tak mogło być w przypadku akcji z 27 VI 1943 r., kiedy to według danych GL na trasie kolejowej Sierpc-Płock zniszczono lokomotywę i 10 wagonów. Z kolei w dokumentach gestapo pozostał informacja, że odkryto rozkręcone szyny i nie doszło do żadnej katastrofy.

Aktywność zbrojna GL spowodowała odwet ze strony wojsk niemieckich, które przeprowadzały obławy we wsiach leżących w pobliżu potyczek. Wszystko to najbardziej uderzało w ludność cywilną.
W 1943 r. aresztowano członków PPR i GL w Gozdowie, Gójsku, gminie Kosemin i Sierpc. W grudniu 1943 r. powiatowa organizacja straciła 22 członków.

W roku 1944 GL przemianowano na Armię Ludową List gratulacyjny wysłany przez Radę Naczelną ZBOWiD do jednego z byłych partyzantów Armii Ludowej z okazji 40 rocznicy powstania AL - 31 XII 1983 r.. Dowódcą AL w Okręgu Płockim został Władysław Marchoł, zaś w powiecie sierpeckim dowódcą pozostał Feliks Sołdek ps. "Skiba", którego w zastąpił później Bolesław Lewandowski (co charakterystyczne - Lewandowski był przeciwny akcjom zbrojnym, gdyż wychodził z założenia, iż akcje zbrojne prowadzą do utraty najwartościowszych ludzi). W skład dowództwa wchodzili ponadto:

  • Herman Joński ps. "Biegas" - szef sztabu,
  • Włodzimierz Ziemiecki ps. "Żelazny" - dowództwo grup bojowych,
  • Bolesław Lewandowski ps. "Grymas" - bezpieczeństwo i informacja,
  • Franciszek Podgórski ps. "Franek" - zaopatrzenie.
Wprowadzono stopnie oficerskie, dystynkcje wojskowe oraz "znak Orła Białego-symbol niezależnego bytu Narodu Polskiego".

Od V 1944 r. w południowej części powiatu sierpeckiego działał oddział dowodzony przez Władysława Rypińskiego ps. "Michał", "Stary" Władysław Rypiński, nazywany "Rypa".Dowódca grupy mordującej działaczy PSL i byłych żołnierzy podziemia niepodległościowego w pierwszych latach powojennych.Zlikwidowany przez oddział Wiktora Stryjewskiego ps. "Cacko"., zaś współdziałała z nim grupa Lucjana Markowskiego. W połowie 1944 r. obie grupy zostały włączone do 1 batalionu Armii Ludowej (pod dowództwem Rypińskiego).
3 II 1944 r. stoczyli potyczkę z żandarmerią w Rekowie, 5 III opanowali tartak pod zarządem niemieckim i zniszczyli całkowicie jego wyposażenie oraz maszyny. 10 VI 1944 r. zabili niemieckiego zarządcę majątku Schabajewo
Działała także grupa pod dowództwem Teodora Kufla ps. "Teoch". 10 II 1944 r. opanowali majątek w Chlebowie, gdzie zabili zarządcę i zrabowali 400 RM, a ponadto zabrali 3 sztuki broni oraz amunicję. 24 III 1944 r. razem z grupą Rypińskiego zaatakowali urząd gminny w Koziebrodach, skąd zabrali maszyny do pisania, powielacze. Ponadto zniszczyli dokumentację i wyposażenie budynku.
W 1944 r. w Okręgu Płockim utworzono jednostkę pod nazwą Brygada im. Synów Ziemi Mazowieckiej, w której skład weszli także członkowie sierpeckiej AL. Warunki terenowe, brak odpowiednich kadr dowódczych, broni, oraz ilość niemieckich wojsk operujących na zapleczu frontu, spowodowały iż rozpuszczono ten oddział jesienią 1944 r.
Ponadto powstał oddział pod dowództwem Jakuba Krajewskiego ps. "Kuba", którego jedynym zadaniem była ochrona działaczy PPR i AL, a także rad narodowych. Ochraniali także spotkania członków AL z BCh.

W powiecie współpracowały z AL radzieckie grupy dywersyjne przerzucone w ten rejon przez dowództwo 2 Frontu Białoruskiego i Polski Sztab Partyzancki. Jedną z takich grup był oddział zwiadowczy dowodzony przez mjra Genadija Bratczikowa ps. "Smirnoff". Pomnik i mogiły żołnierzy radzieckich poległych w walkach z Niemcami na terenie powiayu sierpeckiego, płockiego i mławskiego.Jest tu także pochowany dowódca jednego z oddziałów partyzanckich działających na tyłach wojsk niemieckich - mjr Genadij Bratczikow "Smirnof".

Niemcy za wszelką cenę starali się pozbyć tych oddziałów z zaplecza frontu, angażując dość znaczne siły wojskowo-policyjne, złożone głównie z Węgrów i własowców. W X 1944 r. w Myślinie oddział Rypińskiego stoczył 2 godzinną walkę z pododdziałem Wehrmachtu, w wyniku czego zginęło 6 partyzantów, 4 zostało rannych-Niemców zginęło 7, rannych 3. 13 X 1944 r. w miejscowości Zalesie oddział AL dowodzony przez Lewandowskiego walczył z patrolem niemieckiej żandarmerii-3 Niemców zginęło, Polacy stracili 1 żołnierza. W Zalesiu miała także miejsce potyczka Niemców z 1 batalionem AL i oddziałem Bratczikowa. Poległo 6 partyzantów, spłonęło też kilka gospodarstw. Ta sama grupa stoczyła także walkę w XI 1944 r. w Nowej Wsi, ponosząc duże straty.
Niemcy ponadto, dążąc do spacyfikowania zaplecza frontu, rozpoczęli realizację szeroko zakrojonej akcji, mającej na celu wywołanie walk między AL i AK. Rozrzucali wszędzie ulotki, sugerujące iż dowództwo AK nakazało ataki na grupy partyzantki komunistycznej.
Jedną z ostatnich akcji AL była walka stoczona 10 I 1945 r. w Podlesiu koło Gójska z niemieckim oddziałem. Niemiecki został rozproszony, tracąc kilkunastu zabitych oraz sprzęt i zaopatrzenie.


Zauważyłeś błąd na stronie?

[x]
O nas | Napisz do nas ^^ do góry


Wszelkie materiały, artykuły, pliki, rysunki, zdjęcia (za wyjątkiem udostępnianych na zasadach licencji Creative Commons)
dostępne na stronach Sierpc online nie mogą być publikowane i redystrybuowane bez zgody Autora.